Op 21 september 2010 woog Jeanet nog maar 45 kilogram. 16 dagen later stierf ze aan de gevolgen van kanker. Eind september, begin oktober is dan ook een periode van wisselende stemmingen, feest & verdriet, plezier & pijn en 3 oktober word ik (weer) jarig. De derde zonder Jeanet, mijn overleden vrouw.

Rouwverwerking, ik zou er graag een punt achter willen zetten, maar telkens besef ik dat het eenvoudigweg niet mogelijk is. Het geworstel met gevoelens gaat altijd door, maar het wordt wel steeds makkelijker. Dat klinkt misschien raar, maar zo is het en dat is maar goed ook. Je raakt echter nooit in de vergetelheid. Je vertoeft misschien wel op de achtergrond en kijkt mee naar hoe wij gezellig eten, genieten van een goede speelfilm, of weer met veel plezier tijd doorbrengen op één van de mooie playa’s die Curaçao kent.

Life goes on…

En we wonen alweer ruim 17 maanden op dit tropische eiland. Wie had dat gedacht? Wat ik echter niet had verwacht is dat een rouwproces zo lang kan ‘doordreunen’. Op onverwachte momenten beleef ik ons samenzijn en mis je dan ontzettend. Dan is diep zuchten, even alle tranen laten gaan een oplossing, een houvast.
Op andere momenten geniet ik ten volle van de herinnering. Zo zette ik in de afgelopen week de Altrex vouwladder wat anders neer, zodat ik beter bij de top van de (tuinbar) palapa kon werken. In een flits zie ik ons winkelend door Praxis lopen; op zoek naar een geschikte vouwladder. Je woorden vormen in mijn hoofd een bekende zin: “Ad, je moet deze nemen. Dit is een goed merk. Je hebt goede spullen nodig”.
Dit is slechts een voorbeeld van een blijvende binding met iemand waarmee ik 32 jaar heb samengewoond en twee meiden heb opgevoed. Allerlei herinneringen (vaak nog mooier dan foto’s zelf) verstevigen het samenzijn.

Je leven voortzetten met een leegte…

Zonder mijn partner verder moeten leven genereert een niet te omvatten leegte. Een groot gemis. Een amputatie. En dan komt telkens het besef naar voren dat die leegte bijna geheel gevuld (kan) worden met twee dochters in mijn directe nabijheid: Laura & Eline. Zij vormen het bewijs van onze liefde voor elkaar. En met deze laatste zinnen kan ik leven. Verder leven…

Men beweert dat het rouwen plaats gaat vinden in verschillende fasen en dat het feitelijke rouwen pas kan beginnen op de tweede sterfdag. Ik ben het met beide ‘feiten’ totaal niet mee eens en ik spreek uit eigen ervaring. Bij fasen denk je namelijk aan opeenvolgende gebeurtenissen en dat is beslist niet de praktijk. Ik wil het liever hebben over taken, die je niet achter elkaar hoeft op te pakken, maar naar behoefte soms zelfs tegelijkertijd uitvoert. Het ene moment ben je bezig met verdriet te verwerken (ook een raar woord), het andere moment probeer je de sterk veranderde toekomstverwachtingen op een positieve manier in beeld te krijgen.
Ik stond laatst weer met tranen in mijn ogen te koken (dat was lastig, ik zag het niet goed), omdat het keukenterrein zo enorm positief kan triggeren naar Jeanet. Het andere moment genoot ik van de kracht en de wil om te (blijven) koken voor dochters en mezelf. Zoals Jeanet het altijd had gewild. Zo vermengden de taken verdriet verwerken en een dierbare een plek geven zich met elkaar. Ik kan zelfs beweren dat rouwen (treedt direct in na de dood en niet een jaar later!) dankzij twee dochters een beter verloop kent, een bredere basis ondervindt! Rouwverwerking doe je samen en ook alleen.
Na het verlies van Jeanet, mijn dierbare, heb ik allerlei emoties ervaren, die ik kan toedichten aan één van die taken. Zo was er direct na het overleden (het overkwam me circa 4 uur na de dood) een soort oerpijn voelbaar. Met een oerkreet gaf ik uiting aan dit grote verlies, met een fikse huilbui tot gevolg. Verder ligt er nog een grote taak van het accepteren, die in feite al begin dit jaar in gang werd gezet, toen de uitspraak ‘terminaal ziek’ viel. De taak van het accepteren loopt nog heel lang door, net als de taak ‘het aanpassen van de toekomstverwachtingen’.
Rouwen voelt ook letterlijk heel rauw aan, maar heeft ook een positieve werking, namelijk dat het verlies (omgeven door rouw) je bijna vanzelfsprekend dwingt om voortaan (nog) meer te laten genieten van goede momenten samen met de kinderen, of gewoon tijdens een wandeling in een door de zon overgoten bos. Zelfs het zien van broodetende mussen in je eigen achtertuin laten je een soort van geluk ervaren. Ik kan intenser genieten van kleine dingen, omdat het leven eenmalig is. Hierna is helemaal niets meer; al het geloof ten spijt. Het is echt eindig en ik wil terecht benadrukken dat je beter vóór de dood kunt LEVEN, dan ná de dood, want daar hebben je nabestaanden helemaal niets aan.
En tot slot maar hopen dat naasten voldoende steun blijven aanbieden (ook een taak), zodat Jeanet nooit vergeten wordt. Dit verlies is blijvend en zal dan ook altijd gevoeld kunnen worden in meer of mindere mate.

Pijnlijke gedachten die met ‘nooit meer’ te maken hebben, dringen door. Nooit meer samen foto’s bekijken van de meiden toen ze nog een baby waren. Nooit meer samen gezellig shoppen in Den Bosch. Nooit meer samen lekker kokkerellen in de keuken onder het genot van een glaasje wijn. Nooit meer samen de hond Luna uitlaten. Alle herinneringen die we samen hebben opgebouwd lijken ineens de helft minder waard. Nooit meer doet vreselijk veel pijn. Ik moet proberen om ‘nooit meer’ weg te drukken, maar vervaagt daarmee de herinnering aan Jeanet? Of kan ik ‘nooit meer’ vervangen door ‘fijn om deelgenoot van jouw leven te zijn geweest’?

Ik loop langs de tafel. Ik zie zes stoelen. Jouw stoel staat er ook bij. Ik wil alle lichten uitdoen en zie dat er nog een paar Crocks staan. Jouw crocks. Het brandt in mijn ogen. Ik loop de hal in, nadat ik hond Luna een aai over haar bolletje heb gegeven. Ik zie een hel blauwwitte jas hangen. Jouw regenjas. Het doet pijn. Dat achtergebleven kleding me zo diep kan raken vind ik bijzonder. Ik worstel in de hal de berg vuile was door en besluit wat nachtshirts van jou weg te gooien. Ik voel me niet schuldig. Het is eerder een gevoel van ‘ik heb weer wat verwerkt’.
Het bed lonkt, want morgen weer vroeg op. De meiden willen ondanks alles naar de edelstenenbeurs in Rijswijk. Mama Jeanet zou het goedvinden, dus ik ook. Ik duik mijn bed in en denk aan morgen.

Vanmorgen was ik al vroeg wakker en ging op de rand van het bed zitten aan de kant waar vroeger Jeanet lag. Het leek erop dat ik ging mediteren, maar spoedig nam Het Verdriet compleet bezit van mij en tranen kwamen weer tevoorschijn. Hoeveel tranen kun je maken na het overlijden van je partner? Genoeg, want vier uur later bevond ik mij in de 24-uurs kamer, waar Jeanet ligt opgebaard. Ze ligt er mooi en vredig bij, maar ik kreeg het opnieuw heel erg moeilijk. Ik weet en besef dat ik hier doorheen moet.
Vanavond komen de eerste ‘gasten’ en ben ik van 18:30u tot 20:00u ‘gastheer’. Het is dan ook heel bijzonder: afscheid nemen van je dierbare, die daar in een prachtige witte kist (haar wens!) ligt.