Vanmorgen liep ik langs de collage van foto’s uit het verleden: Jeanet als moeder, Jeanet als partner, Jeanet als mens. De verzameling foto’s is direct na binnenkomen zichtbaar en bevat allerlei mooie momenten tijdens vakantie, thuis of gewoon tussendoor. Het deed pijn om weer herinnerd te worden aan een bijzonder lieve vrouw. Ruim acht jaar geleden overleed ze aan de gevolgen van kanker, chemo, pech, verkeerde zorg, tumorcellen, verzwakt lichaam. Kanker is gewoon vreselijk, maar de herinneringen aan haar als mens, partner en moeder zijn en blijven heel mooi.

Het leven gaat ‘gewoon’ verder. Vallen en opstaan, genieten en weer doorgaan. Er is veel om bij stil te staan, er is ook veel om van te genieten. Zo kwamen mijn dochters vanmiddag enthousiast (en moe) terug van een soort honden-safari. Watamula (Google that!) bood de drie honden zo enorm veel plezier en vooral ruimte om te rennen. En dan denk en hoop ik dat Jeanet meekijkt en geniet, want dit is het leven. Ik weet heel goed dat ieders leven pech kent, verlies en tegenslag en dat je er altijd bovenop moet komen.

Ik heb het gevoel dat ik werkelijk in de ‘bovenop-komen-fase’ ben aanbeland en dat ik kan opruimen wat ik niet meer nodig heb, dat ik kan genieten van het dagelijks leven, dat ik (nog) minder wijn nodig heb om momenten te verzetten. Mijn nieuwe partner (alweer bijna twee jaar!) betekent heel veel voor mij. Ze is het antwoord op het alleen zijn. Ze is niet de vervangster, maar de next step in life! En Jeanet zou het prachtig vinden, want dit is wat ze zei: ‘je vindt vast weer een partner die bij je past. Ja, dat klopt. I love you Corine!

Dit is het leven waarvan genoten mag worden.

Gistermorgen kwamen via WhatsApp appjes binnen van dochter Laura die ik vlot beantwoordde. Toen ik terugging naar de contactenlijst en op haar profielfoto klikte zag ik wat ik al lang wist: een prachtige dame die goed weet wat ze wil. Mijn ogen prikten, want ik voelde direct een leegte. Vervolgens klikte ik op de foto van mijn jongste dochter Eline. Een mooie sterke vrouw, pittig en slim. De prikkende ogen resulteerden in rollende tranen over mijn wangen, maar wat was er nu aan de hand?

Deze leegte is complex, maar telkens voelbaar. Mijn verdriet bestaat vaak uit het gegeven dat Jeanet, de moeder van mijn dochters hen niet meer ziet opgroeien tot prachtige jonge vrouwen. Hun enthousiasme voor het leven en vele dingen is geweldig en fijn om mee te maken. Maar die leegte, dat ‘er niet meer zijn’, denderde weer door mijn gevoel. Jeanet ziet niets van al dit moois, of toch wel? Vanuit een ander universum? Ik weet stiekem dat ze meekijkt en intens en met trots geniet.

Ik dank Jeanet zowat elke dag dat we het samen aandurfden om kinderen te ‘maken’ en dat deze meiden een voortzetting van haar leven inhouden. Dat gegeven houdt me ongetwijfeld overeind en geeft me kracht. Mijn tranen droogden op; ik krijg weer lucht, maar zucht… het valt niet mee.

Er zijn vele quotes te vinden over ‘The Garden of Life’, maar daar wil ik het nu niet over hebben. Ik wil wel schrijven over Het Leven, wat vaak zo grillig kan verlopen, maar ook net zo vaak mooie momenten laat meemaken. Zoals je eerste kind, trouwen, een afgeronde opleiding, of je eerste eigen woning.

Ik kijk nu veel minder achterom en herbeleef dan een grillig verloop van mijn eigen leven met veel tegenslag & zwaar verlies, met gepaste triomf & mooie resultaten, met groot verdriet & veel liefde. Verdriet heeft een plek gekregen. Zo heet dat dan. De pijn is afgenomen en liefdevolle herinneringen trekken de meeste aandacht.

Zeven jaar weduwnaar; het gaat wennen. Nee, niet echt, want alle jaarlijks terugkerende gebeurtenissen roepen herinneringen op over Jeanet, de moeder van Laura & Eline. Dat proces is niet meer heftig; gewoon even een gedachte. Aan vroeger en kijkend naar mijn dochters voel ik trots. Jeanet heeft me 2x mooi nieuw leven gegeven.

Ze staan midden in het leven, maken veel mee, genieten van de goede momenten, maar dragen ook op hun eigen manier het grote verlies. Toch ben ik elke dag trots op hen en misschien zeg ik dat te weinig tegen ze. Door erover na te denken en te schrijven zie ik The Garden of Life als een tuin met hier en daar wat onkruid, maar ook met vele prachtige bloemen en planten. En bomen die tot de hemel lijken te reiken. En vogels die smeken om wat vogelzaad. En het Leven gaat verder. Dat is mooi!

Happy Sunday!

Men beweert dat het rouwen plaats gaat vinden in verschillende fasen en dat het feitelijke rouwen pas kan beginnen op de tweede sterfdag. Ik ben het met beide ‘feiten’ totaal niet mee eens en ik spreek uit eigen ervaring. Bij fasen denk je namelijk aan opeenvolgende gebeurtenissen en dat is beslist niet de praktijk. Ik wil het liever hebben over taken, die je niet achter elkaar hoeft op te pakken, maar naar behoefte soms zelfs tegelijkertijd uitvoert. Het ene moment ben je bezig met verdriet te verwerken (ook een raar woord), het andere moment probeer je de sterk veranderde toekomstverwachtingen op een positieve manier in beeld te krijgen.
Ik stond laatst weer met tranen in mijn ogen te koken (dat was lastig, ik zag het niet goed), omdat het keukenterrein zo enorm positief kan triggeren naar Jeanet. Het andere moment genoot ik van de kracht en de wil om te (blijven) koken voor dochters en mezelf. Zoals Jeanet het altijd had gewild. Zo vermengden de taken verdriet verwerken en een dierbare een plek geven zich met elkaar. Ik kan zelfs beweren dat rouwen (treedt direct in na de dood en niet een jaar later!) dankzij twee dochters een beter verloop kent, een bredere basis ondervindt! Rouwverwerking doe je samen en ook alleen.
Na het verlies van Jeanet, mijn dierbare, heb ik allerlei emoties ervaren, die ik kan toedichten aan één van die taken. Zo was er direct na het overleden (het overkwam me circa 4 uur na de dood) een soort oerpijn voelbaar. Met een oerkreet gaf ik uiting aan dit grote verlies, met een fikse huilbui tot gevolg. Verder ligt er nog een grote taak van het accepteren, die in feite al begin dit jaar in gang werd gezet, toen de uitspraak ‘terminaal ziek’ viel. De taak van het accepteren loopt nog heel lang door, net als de taak ‘het aanpassen van de toekomstverwachtingen’.
Rouwen voelt ook letterlijk heel rauw aan, maar heeft ook een positieve werking, namelijk dat het verlies (omgeven door rouw) je bijna vanzelfsprekend dwingt om voortaan (nog) meer te laten genieten van goede momenten samen met de kinderen, of gewoon tijdens een wandeling in een door de zon overgoten bos. Zelfs het zien van broodetende mussen in je eigen achtertuin laten je een soort van geluk ervaren. Ik kan intenser genieten van kleine dingen, omdat het leven eenmalig is. Hierna is helemaal niets meer; al het geloof ten spijt. Het is echt eindig en ik wil terecht benadrukken dat je beter vóór de dood kunt LEVEN, dan ná de dood, want daar hebben je nabestaanden helemaal niets aan.
En tot slot maar hopen dat naasten voldoende steun blijven aanbieden (ook een taak), zodat Jeanet nooit vergeten wordt. Dit verlies is blijvend en zal dan ook altijd gevoeld kunnen worden in meer of mindere mate.

De Wereld Draait Door. Waar heb ik dat eerder gehoord? Het leven van alledag gaat om mij heen gewoon door en ik worstel daar soms mee. Ik ben namelijk nog lang niet klaar met verwerken, omdat verdriet op de meest onverwachte momenten terugkomt. En toch moet er verder ‘geleefd’ worden. Bijna dwangmatig, of als een automaat verricht ik huishoudelijk werk, voer kantoortaken uit, ga naaste familie en verre vrienden bezoeken en tussendoor gun ik mezelf tijd om rustig op de bank ‘naast Jeanet’ te zitten om even wat te lezen of te praten. Het blijft bizar om alleen met twee lieve dochters verder te gaan in dit leven wat voor ons ligt.

Hier wordt de BLOG (van OVER) voortgezet…

Vanmorgen heb ik wat kunnen werken in Eindhoven, maar ik was weer op tijd in Engelen bij onze lieve dochters. Ik trof ze zitttend in de tuinkamer aan, samen achter de computer en de indruk was goed. Zij volgen hun eigen weg, met daarbij de verwerking van verdriet, leegte en nooit meer. Wat later gingen ze voor activiteiten naar boven en ik bleef alleen achter in de leegte van het vertrouwde huis.
De deurbel ging en hond Luna sloeg flink aan. Luna! Hou je kop! Ik liep naar de hal (hond bleef in de huiskamer) en opende de deur. De TNT-postman had een grote doos in zijn handen. Dat was nog zwaar ook. Bleek mijn eerste boek ‘Kanker aan het woord‘ te zijn… Heel toevallig en wat een beladen moment, want twintig dagen geleden werd ik weduwnaar. Het doet pijn dat Jeanet ook dit moment niet mocht meemaken. Het voelt zo vreemd aan, een boek vast te houden wat over mijn vrouw gaat.

Tijdens de administratieve handelingen vroeg de postbode terloops hoe het met mijn vrouw ging. Blijkbaar had hij al veel eerder gehoord dat ze ernstig ziek was en tja, er kwamen vele postpakketjes binnen in het afgelopen jaar. Ik vertelde hem dat Jeanet bijna drie weken geleden overleden was. Hij was zichtbaar aangeslagen en begon direct te vertellen dat Jeanet altijd heel vriendelijk was en vaak lachte. Bijzonder om dat zo aan te kunnen horen. Ik beaamde dat Jeanet haar ziekte sterk heeft gedragen en ons met mooie herinneringen achter heeft gelaten. Hij klopte mij op mijn bovenarm en wenste me sterkte toe. Ik voelde me trots, maar had tevens een dubbel gevoel: een berg boeken in mijn handen…
En nu proost ik met een glas Prosecco in mijn eentje op het behalen van dit succes. Zo dubbel en beladen allemaal. Een boek wat over kanker gaat, over Jeanet, over dochters Laura en Eline, over mij en feitelijk over alles wat verweven blijkt te zijn met het leven, ook al zat daar kanker bij.

Hé, een dag niet geschreven! Is dat slecht of goed te noemen? Toch zijn er dagelijks emotionele momenten te beleven. Het gemis van Jeanet wordt haast overal gevoeld: in de keuken tijdens het gezellige koken, aan tafel tijdens het lekkere eten, op bank knus voor de buis, of tijdens een koele tuiniermarathon, want de groene bak wil ook weer gevuld worden.
Na het hedenochtend wakker worden kroop de leegte als een ruwe deken om mij heen. Het lukte me enigszins om deze gewaarwording weg te spoelen tijdens het douchen. Beneden verse koffie en heel veel regen is hoorbaar. Jeanet zag ik nergens zitten, of liggen. Leegte was opnieuw voelbaar.
Beide dochters zijn gisteren naar school geweest, maar Laura heeft haar eerste schooldag niet af kunnen maken. Was iets teveel allemaal, maar vandaag volgt een nieuwe poging. Ik was gisteren al blij dat ze rond 12:15u belde, zodat ook ik eerder naar huis kon gaan. Morgen gezond weer op (Sonja Barend) heeft nog steeds en dat is logisch voor ons een andere lading.