Gistermorgen kwamen via WhatsApp appjes binnen van dochter Laura die ik vlot beantwoordde. Toen ik terugging naar de contactenlijst en op haar profielfoto klikte zag ik wat ik al lang wist: een prachtige dame die goed weet wat ze wil. Mijn ogen prikten, want ik voelde direct een leegte. Vervolgens klikte ik op de foto van mijn jongste dochter Eline. Een mooie sterke vrouw, pittig en slim. De prikkende ogen resulteerden in rollende tranen over mijn wangen, maar wat was er nu aan de hand?

Deze leegte is complex, maar telkens voelbaar. Mijn verdriet bestaat vaak uit het gegeven dat Jeanet, de moeder van mijn dochters hen niet meer ziet opgroeien tot prachtige jonge vrouwen. Hun enthousiasme voor het leven en vele dingen is geweldig en fijn om mee te maken. Maar die leegte, dat ‘er niet meer zijn’, denderde weer door mijn gevoel. Jeanet ziet niets van al dit moois, of toch wel? Vanuit een ander universum? Ik weet stiekem dat ze meekijkt en intens en met trots geniet.

Ik dank Jeanet zowat elke dag dat we het samen aandurfden om kinderen te ‘maken’ en dat deze meiden een voortzetting van haar leven inhouden. Dat gegeven houdt me ongetwijfeld overeind en geeft me kracht. Mijn tranen droogden op; ik krijg weer lucht, maar zucht… het valt niet mee.

Everyday I’m Sunshine ready! The morning is always overwhelmed by sunrays, the smell of coffee and the silence of sleeping daughters, but in the evening darkness filled my brains sometimes. Emptyness, lonelyness or just forgotten happiness? I don’t know, probably a Dip! Not a great dip, but just some grey parts that had to be painted in whatever you want.

Het Leven gaat inderdaad verder, ook al schoot men een vliegtuig uit de lucht, of sterft er een bekende aan een tumor op Bonaire, of een stel moet een besluit nemen over euthanasie van hun hond. Het leven gaat altijd verder, maar er komt gaandeweg steeds meer bagage bij. Toch valt het me telkens op hoeveel een mens feitelijk kan dragen. Het is ongelooflijk! Je verliest een dierbare en je draagt het leed, een leven lang. Wellicht scheelt het als je gewoon kunt praten over je leed, gewoon kunt huilen om het verlies, gewoon kunt lachen om herinneringen, want het is goed om ook leuke dingen aan te halen.

Allerlei positieve gebeurtenissen van alledag maken mijn last echt lichter en zonder me daarover rot te voelen naar Jeanet laat ik vreugde, blijheid en humor toe in mijn leven. De kracht van positief denken, handelen en leven. Volgens mij is dat echt heilzaam.

Het Leven is niet altijd even makkelijk, maar wel mooi om een keer te beleven…

De geplaatste foto verscheen ook op Facebook.
(https://www.facebook.com/gotocuracao)

In mijn zoektocht naar informatie rondom het welzijn van een weduwnaar stuitte ik op de sterk afgenomen overlevingskansen van weduwen en weduwnaars. Juist weduwnaars hebben een veel grotere kans om eerder te sterven dan weduwen in het eerste jaar na verlies van een dierbare, als het netwerk (kinderen, familie, vrienden) onvoldoende aanwezig blijkt te zijn. Geen leuk nieuws dus, maar er is voldoende hoop voor mij.
Familie… hmm, daar kan ik heel kort over zijn. Punt uit. Het netwerk Vrienden daarentegen is tamelijk klein, maar langzaam groeiende (vooral op Facebook). Dat terrein is nogal virtueel, niet zichtbaar in huis dus. Alleen als de computer aanstaat, staat ‘dit netwerk’ aan. Kan aan staan. Toch geeft het me veel houvast. Ik hecht er dan ook wel wat waarde aan.
Jeanet en ik kregen vrij laat kinderen en dat lijkt mij nu net het voordeel als het gaat om ‘het overleven’! Mijn dochters wonen knus bij mij thuis en zijn 14 en 16 jaar oud. We vormen een heel hecht één-ouder-gezin, we delen vele gevoelens, we hebben soms wel eens woorden, maar zijn toch het liefst samen. Knus op de bank voor een goede film, of gezellig kletsend bij een gezonde maaltijd. Daarom voelt de eenzaamheid op emotioneel gebied redelijk klein aan. Het is wel aanwezig; ik kan bijvoorbeeld nooit ’s avonds laat, als de meiden slapen, gezellig doorpraten met een volwassene. Of uithuilen als het een keer nodig is. Nooit een liefdevolle knuffel van een volwassene, lekker doorzakken is er niet bij, geen lange wandeling, geen ontbijt op bed met een opbeurend gesprek. Leegte, maar dan wel gecombineerd met het vader zijn voor mijn dochters. En dit laatste is mijn grote houvast.
En zo schrijvende kom ik tot de conclusie dat het met mijn emotionele eenzaamheid wel meevalt! Dankzij twee jonge meiden (en een lieve hond).

Een tijd geleden was ik weer ‘lukraak’ aan het Googlelen (ja, dat is echt een werkwoord geworden!) en kwam mijn eigen weblog over Jeanet Visser tegen op een professionele website, genaamd ‘Zet je leven weer op de rails‘. Deze site houdt zich actief bezig met het aanbieden van praktische hulp en deskundige begeleiding bij het rouwen na het overlijden van een dierbare. Deze periode zit vol met gevoelens als eenzaamheid, verdriet, boosheid en angst.
Ik vond het heel bijzonder en treffend om mijn geschrijf elders vermeld te zien staan. Er blijkt altijd behoefte te zijn aan mensen die (kunnen) schrijven over verlies en rouwverwerking, want niet iedereen is in staat om zijn of haar gevoelens met gebruikmaking van de juiste woorden op papier te zetten.

De gevonden pagina somt een aantal blogs op, waaronder die van Jeanet Visser. Dit ‘algemeen bekendmaken’ doet me goed, al geeft het dan een klein houvast.

Leegte… maar ook veel zonneschijn en liefde van en voor mijn dochters. De leegte lijkt te vervagen in dit huis, hoewel de herinneringen aan Jeanet overal aanwezig zijn. Die afwezigheid is echter aan het afvlakken; we raken er aan gewend, zo lijkt het. We gaan onze eigen gang in dit bijna te grote huis. De tuin is van ons drietjes (+ hond); het huis delen we met zijn drietjes en de auto gebruiken we samen. Deze gewenning lijkt er volledig bij te horen, maar leegte loert om de hoek. Zeker als de meiden naar school zijn gegaan en ik even alleen ga strijken, of de vaatwasser uitruim, voel ik heel sterk de afwezigheid van Jeanet. Dan heb ik het weer even moeilijk, dan wil ik soms gillend dit huis uitrennen.

Het huis staan nu tien dagen te koop voor een mooie prijs, maar alle fijne herinneringen aan Jeanet, zorgzame moeder en hele lieve partner, nemen we straks met ons mee. Daar waar wij naar toe willen gaan. Laat de verkoop maar beginnen…

Weduwnaar voor een maand. Ik word verdrietig van deze ‘titel’, van deze constatering. De zin roept leegte en verdriet op, maar er is ook zoiets als ‘wij drieën hebben een maand van verandering achter de rug. We bleven rechtop staan, met Jeanet in onze harten’. En ondertussen, op deze ontzettend grijze zondagochtend, huilt de hemel…
Gisterenochtend zat ik op de tweezitsbank wat te lezen. De driezitsbank was leeg en droeg slechts één sierkussen, wat vroeger op het hoog/laag bed lag. Ja, dat kussen droeg jouw hoofd, jouw dode hoofd. Dat kussen blijft nu op de bank liggen. Ik zie het als een houvast, een aandenken. Net als alle andere dingetjes: je tas, je pas, je favoriete CD’s, ja zelfs je parfum, mooie kleding en laatst geschreven boodschappenlijstje. Zo voelt het ook heel fijn aan om hier in dit huis te kunnen blijven wonen, want je bent nog overal. We koken nog steeds samen, gebruiken samen de badkamer en liggen samen in bed. Jeanet, ik kan je hulp wel gebruiken in de tuin, want de walnotenboom heeft praktisch alle bladeren laten vallen! Misschien kijk je nu mee over mijn schouders en lees je wat ik nu allemaal weer opschrijf op deze site. Dat mag, iedereen mag meelezen.

Afgelopen (wintertijd-) nacht sliep ik aan de andere kant van ons bed. Daar waar Jeanet vroeger sliep, maar nu niet meer. Ik voelde een soort gebondenheid met haar. Ik heb dan ook heerlijk geslapen en vanmorgen keek ik bij het wakker worden naar de wekker. HAAR wekker. Ik kreeg de zondagtijd door van Jeanet. Dat gaf een heel speciaal gevoel. Hé, nog zomertijd ook en hup, uurtje terug, uurtje erbij. Nog even omdraaien en genieten van het Jeanet-gevoel.

Vanmorgen precies twintig dagen geleden werd ik weduwnaar en in die periode ging er een veelvoud van dat aantal aan gedachten door mijn hoofd die verband hielden met ‘nooit meer’, ‘iemand missen’ en ‘de niet te bevatten leegte’.
Het ‘nooit meer’ zal Laura, Eline en ik nog vele jaren bezig kunnen houden; het ‘iemand missen’ evengoed. Dan denk ik aan even samen eten koken, of genieten van een lekkere maaltijd, of samen in bed kijken naar Pauw en Witteman (iets wat wij tot voor kort heel vaak en met plezier deden). De ‘niet te bevatten leegte’ lijkt hanteerbaar te zijn. Wij voelen Jeanet, wij nemen haar mee in onze gedachten, tijdens de wandelingen met hond Luna, of gewoon, even rommelen in de tuin. De aanvoelbare leegte wordt door ons drieën goed aangepakt, of gecompenseerd. We helpen elkaar daar waar nodig. Jeanet leeft voort in de meiden en ik draag bij door het telkens opnieuw vertellen / opsommen van mooie herinneringen. Toch sluipt de leegte in ons huis rond en loert om de hoek. De fiets van Jeanet staat in de garage, leegte. De regenjas van Jeanet hangt aan de kapstok, leegte. De geurtjes en make-up spulletjes op haar nachtkastje, leegte. Ja, tot zelfs de stoel naast mij in de auto, terwijl we laatst naar Diepenveen reden, leegte. De meiden speelden toen afleiding gevend met de iPad op de achterbank. Gaandeweg moet alles een plekje krijgen, maar verdriet blijft onmiskenbaar aanwezig. Toch willen we straks een mooie Kerst vieren. Hoe? Met mooie herinneringen en een goede sfeer moet dat lukken.

Hé, een dag niet geschreven! Is dat slecht of goed te noemen? Toch zijn er dagelijks emotionele momenten te beleven. Het gemis van Jeanet wordt haast overal gevoeld: in de keuken tijdens het gezellige koken, aan tafel tijdens het lekkere eten, op bank knus voor de buis, of tijdens een koele tuiniermarathon, want de groene bak wil ook weer gevuld worden.
Na het hedenochtend wakker worden kroop de leegte als een ruwe deken om mij heen. Het lukte me enigszins om deze gewaarwording weg te spoelen tijdens het douchen. Beneden verse koffie en heel veel regen is hoorbaar. Jeanet zag ik nergens zitten, of liggen. Leegte was opnieuw voelbaar.
Beide dochters zijn gisteren naar school geweest, maar Laura heeft haar eerste schooldag niet af kunnen maken. Was iets teveel allemaal, maar vandaag volgt een nieuwe poging. Ik was gisteren al blij dat ze rond 12:15u belde, zodat ook ik eerder naar huis kon gaan. Morgen gezond weer op (Sonja Barend) heeft nog steeds en dat is logisch voor ons een andere lading.

Het nachtelijk uurtje is begonnen. Het is nu 01:04u en ik denk aan morgen. Aan volgende week, of volgende maand. Ik stond vanavond in de keuken en voelde de energie van Jeanet mijn lichaam instromen. Toch was ze al vorige week overleden en ik krijg steeds meer het gevoel dat wij drieën het wel gaan redden. Ik voel mij daarover tevens schuldig over deze toekomstverwachtigingen en toch… ik moet mij niet schuldig voelen. Het is het geloven in jezelf en er willen zijn voor je eigen kinderen. Ook zij hebben mij nodig en hebben behoefte aan een vader die overeind blijft!
Ik schenk mezelf nog een glas wijn in, wetend dat het gewoon lekker kan zijn. Met het verstrijken van de dagen lijkt het aura van Jeanet vluchtig geworden te zijn. Het lukt me nu ook om eens wat langer naar een mooi portret te kijken van mijn lieve, begripvolle vrouw en geduldige moeder van onze dochters. Een stukje verwerking doet wonderen. Maar de pijn blijft. Kon ik nog maar één gesprekje met haar voeren. Kon ik nog maar één keer mijn wang tegen haar wang aanduwen. Kon ik nog maar één keer haar hand vasthouden. Maar alles is voorbij en we leunen op de foto’s en de schitterende herinneringen.

Wakker worden is het ergste van de dag. Wetend dat je moeder of je partner niet meer terugkomt. Dat ze overleden is, is ons drieën heel duidelijk, maar je hebt tijd nodig om alles een plekje te geven. Laura heeft er, net als ik, heel veel moeite mee en laat haar tranen wel eens gaan. Eline lijkt in het traject accepteren verder gevorderd te zijn. Ze mist mama ontzettend, maar kan blijkbaar goed schakelen tussen wat nu is (en belangrijk is) en wat was geweest. Ik heb elke dag heel veel bewondering voor ze hoe ze met zoiets groots omgaan. Gisterenavond zaten we trouwens gedrieën op de bank en gezellig naar deel II van Lord of the Rings te kijken. Vanavond deel III dan maar weer. Een enorme brok afleiding. Zeker, maar ook goed voor ons.
Vanacht heb ik onder Herman Brood geslapen… gisterenavond had ik eindelijk het beddengoed verschoond en koos voor het bontgekleurde Herman Brood – motief. Er zat echter een hele smalle instopstrook aan voetenzijde aan, dus dat werd in mijn eentje een kleine beproeving. Uiteindelijk heb ik heerlijk geslapen, maar de ochtend, zoals ik al schreef, was weer bijzonder pijnlijk. Ik stond voor de meeste rechtse schuifdeur van de kastenwand dichtbij de slaapkamerdeur, schoof die naar links en keek tegen vier stapels kleding aan. Van Jeanet. Ik legde beide handen op de stapels en voelde het verdriet mijn lijf instromen. Ik moest me bedwingen om niet ALLE stapels gelijk in de vuilnisbak te mieteren, want ik wilde me aan mijn afspraak houden: één kledingstuk (mogen ook een paar laarzen zijn) mag per dag weggegooid worden.
Ik ga me bezighouden met een berg wasgoed (vouwen en strijken), brood eten en koffie drinken en de zoektocht naar leuke momenten voortzetten. Ik bemerk verder dat wij drieën nog dichter naar elkaar zijn toegetrokken en dat is een bijzondere ervaring. Wij helpen elkaar en daardoor kunnen we het levenspad (onze weg) blijven vervolgen. Al zal nog menig traantje op een wang kunnen verschijnen.