Merry Christmas…

Kerst voelt aan als een korte periode vol contrasten en tegenstellingen, maar ook mooie momenten en goede gevoelens. De sfeer triggert nu veel minder naar vroeger (toen we als gezin nog compleet waren), want de blijheid alom overheerst en geeft me een rijk gevoel. Cadeaus onder de kerstboom, smakelijke voorbereidingen in de keuken en vooral gezellig samenzijn. Met dochters en vriendin. Met twee honden en drie kerstbomen. Met wensen en vooral toekomstplannen. Met een ‘biertje’ of een goed glas (rode) wijn. Het kan allemaal. In de tropen.

(foto ‘geleend’ van Eline, gemaakt door Laura)

En dan wonend op Curaçao, wat een wederom behoorlijk slecht economisch jaar achter de rug heeft. Was dat veertig jaar geleden anders toen Jeanet en ik de meest romantische tropische vakantie beleefden in het Avila Beach Hotel? Nee, geen sprake van, want toentertijd was het hotel omringd door armoede en helaas, dat is namelijk nog steeds zo. Er verandert feitelijk niet veel in al die jaren, dus een krimpende economie zegt mij eigenlijk vrij weinig. Iedereen timmert op hun eigen manier aan de weg. Of niet. Lekker lui onder de boom een siësta houden. Het is mij om het even, maar toch zijn de donkere wolken duidelijk zichtbaar boven het eiland. 2018 wordt zeker niet makkelijker voor de burgers. Zij moeten immers de prijs betalen van een tamelijk zwakke overheid. En toch… ben ik blij dat ik hier met mijn dochters woon. Jeanet zou het geweldig vinden. Ze hield van de warmte, van de tropische sfeer (ze is 3 x op het eiland geweest) en wij samen hadden serieuze emigratieplannen… 26 jaar geleden al.
Wat de toekomst ook brengen mag voor een ieder: geloof altijd in jezelf, geloof in je eigen kracht en realiseer je dromen. Het levert naast trots, ook goede gevoelens op. Je leeft tenslotte maar één keer.

Merry Christmas and a Happy New Year!

Men beweert dat het rouwen plaats gaat vinden in verschillende fasen en dat het feitelijke rouwen pas kan beginnen op de tweede sterfdag. Ik ben het met beide ‘feiten’ totaal niet mee eens en ik spreek uit eigen ervaring. Bij fasen denk je namelijk aan opeenvolgende gebeurtenissen en dat is beslist niet de praktijk. Ik wil het liever hebben over taken, die je niet achter elkaar hoeft op te pakken, maar naar behoefte soms zelfs tegelijkertijd uitvoert. Het ene moment ben je bezig met verdriet te verwerken (ook een raar woord), het andere moment probeer je de sterk veranderde toekomstverwachtingen op een positieve manier in beeld te krijgen.
Ik stond laatst weer met tranen in mijn ogen te koken (dat was lastig, ik zag het niet goed), omdat het keukenterrein zo enorm positief kan triggeren naar Jeanet. Het andere moment genoot ik van de kracht en de wil om te (blijven) koken voor dochters en mezelf. Zoals Jeanet het altijd had gewild. Zo vermengden de taken verdriet verwerken en een dierbare een plek geven zich met elkaar. Ik kan zelfs beweren dat rouwen (treedt direct in na de dood en niet een jaar later!) dankzij twee dochters een beter verloop kent, een bredere basis ondervindt! Rouwverwerking doe je samen en ook alleen.
Na het verlies van Jeanet, mijn dierbare, heb ik allerlei emoties ervaren, die ik kan toedichten aan één van die taken. Zo was er direct na het overleden (het overkwam me circa 4 uur na de dood) een soort oerpijn voelbaar. Met een oerkreet gaf ik uiting aan dit grote verlies, met een fikse huilbui tot gevolg. Verder ligt er nog een grote taak van het accepteren, die in feite al begin dit jaar in gang werd gezet, toen de uitspraak ‘terminaal ziek’ viel. De taak van het accepteren loopt nog heel lang door, net als de taak ‘het aanpassen van de toekomstverwachtingen’.
Rouwen voelt ook letterlijk heel rauw aan, maar heeft ook een positieve werking, namelijk dat het verlies (omgeven door rouw) je bijna vanzelfsprekend dwingt om voortaan (nog) meer te laten genieten van goede momenten samen met de kinderen, of gewoon tijdens een wandeling in een door de zon overgoten bos. Zelfs het zien van broodetende mussen in je eigen achtertuin laten je een soort van geluk ervaren. Ik kan intenser genieten van kleine dingen, omdat het leven eenmalig is. Hierna is helemaal niets meer; al het geloof ten spijt. Het is echt eindig en ik wil terecht benadrukken dat je beter vóór de dood kunt LEVEN, dan ná de dood, want daar hebben je nabestaanden helemaal niets aan.
En tot slot maar hopen dat naasten voldoende steun blijven aanbieden (ook een taak), zodat Jeanet nooit vergeten wordt. Dit verlies is blijvend en zal dan ook altijd gevoeld kunnen worden in meer of mindere mate.

Kerst nadert, somberheid neemt flink toe. Ik knuffel hond Luna (die languit voor de brandende open (gas)haard ligt) nog een keer en het moment triggert ontzettend naar Jeanet. Ik slenter rond in het te grote huis… dochters slapen al een uur en ik kijk verdwaasd rond in de lege woonkamer. Geen Jeanet te zien, wel een prachtige kerstboom met een oubollig kerststalletje daaronder, wat ik in 1994 gemaakt had van wat afvalhout. Verdomme, ik haat kerst! Opgesmukte bende met lekker eten en mooie praatjes, familie ’gezellig’ bij elkaar, maar je hebt er helemaal niets aan als je midden in de rouw zit!
Ik neem nog maar een stevige slok wijn. Heb net 2 (twee) alcoholloze avonden achter de rug. Vriendin Monique had (weer) de boodschappen gehaald voor mij, natuurlijk inclusief rode wijn. Ik kon weer niet winkelen. Ik haat mijn gebroken enkel, maar anderzijds ben ik nu lekker thuis bij mijn dochters. Een behoorlijke kans om het rouwen te verdelen over de dagen tussen die akelige Sinterklaas en het spetterende Nieuwjaar. Zucht, kon ik maar weer eens een prettig gesprek voeren met Jeanet, dan was deze avond niet zo saai. Je kunt trouwens ook een mailtje sturen naar Jeanet (jeanet@jeanetvisser.space), dan zorg ik dat het goed bezorgd wordt. Schrijf maar wat; het maakt Jeanet niet meer uit.

Deze kerstperiode, de eerste zonder Jeanet zal verwarrend genoeg in het teken staan van liefde, rouwen, smaakvol dineren en verdriet uiten. Het is zo vreemd om samen met dochters, maar zonder hun moeder de kerstboom te versieren, cadeautjes in te pakken, vuurwerk te bestellen en de sneeuw te bewonderen.

Kerst zonder Jeanet voelt anders aan. Incompleet, pijnlijk en vol (mooie) herinneringen. Terwijl buiten de winter teistert, twinkelen de lichtjes in de kerstboom. Hond Luna zucht nog een keer flink en ik deel wat lekkere chocolade uit aan dochters Laura en Eline, die weer eens gekluisterd zijn aan de buis (CSI). Ik geniet van het huiselijke, maar tegelijkertijd prikken tranen en denk aan vroeger. Aan die en die Kerst, samen met Jeanet. Kon het maar… nee, we moeten verder.

De sombere dagen voor de Kerst lijken nu extra zwaar te drukken. Sinterklaas is gelukkig weer vertrokken; we hebben helemaal niets gedaan met pakjesavond. Wel mochten mijn dochters regelmatig hun schoen zetten voor de open haard en soms vergat ik om er iets in te doen. Was natuurlijk wel gauw geregeld vroeg in de ochtend.
De meiden zijn vandaag opnieuw ziek thuis (rouwverwerking, pas op de plaats, rust, samenzijn) en ik lig nog steeds met het been (gebroken enkel) omhoog. Ik werk regelmatig op afstand om de gebondenheid met mijn werk intact te houden. Verder is grijsheid troef in de vorm van veel bewolking, somberheid en stilte voor het einde van december. Het is duidelijk: er komen nog genoeg verdrietgevende momenten op ons af, maar de eenheid van ons drieën is formidabel te noemen. Daarbij moet ik de rol van hond Luna (een levendige, altijd vrolijke Jack Russell) niet onbenoemd laten: zij houdt ons bij elkaar, waakt over de kudde en dwingt ons om regelmatig een frisse neus te halen.