Rouw is een lastig begrip. Het kan toenemen of afnemen, maar het is er altijd. Je leven lang, als het goed is. Na het overlijden van een dierbare (je vrouw, moeder, zus of broer) ontstaat er een leegte die je nooit meer kunt invullen. Ze (mijn lieve vrouw Jeanet) is er niet meer en hoe je ook rondkijkt, zoekt, wandelt en ontdekt… ze is er niet meer… Forever.
Jeanet werd oma… in de hemel. Jeanet kreeg er een schoonzoon bij (ze had er al één)… in de hemel. En telkens krijgt rouw een push om opnieuw te beleven. Het gaat diep, heel diep en zeker wanneer je kinderen hebt, of zelfs opa bent geworden.
Rouw hoort er dan bij en je moet het benoemen. Ik wil gewoon dat Jeanet er bij is. Dat ze ook beleeft hoe bijzonder het is om een kleinkind te “krijgen”. Ik besef daarnaast steeds meer dat mijn dochters een zwaar verlies dragen. Elke dag opnieuw, moederschap of huwelijk.
OLYMPUS DIGITAL CAMERA
En toch, ben ik niet alleen blij vader te zijn, maar ook opa, schoonvader en opnieuw getrouwd. Corine helpt mij door de diepte van rouw en toont zich een bijzondere bonus oma / stiefmoeder. Rouw is dan ook onderdeel van mijn leven geworden. De wisselingen zijn echter hevig.
Pasen is begonnen, samen met een nieuwe maand en ik worstel met gemengde gevoelens. Deze maand gaat mijn oudste dochter Laura trouwen en de dochter (ja, mijn eerste kleinkind!) van mijn jongste dochter Eline wordt alweer acht maanden!
Pasen, ook wel een nieuw begin, geeft me gemengde gevoelens, want ook al houd ik heel veel van Corine, toch had ik heel graag Jeanet als oma van “ons” eerste kleinkind willen zien. En tegelijkertijd verwerp ik die gedachten, want het ligt achter ons.
Pasen is echt heel mooi en even niet kijkend naar de “wederopstanding” van Jezus, maar kijkend naar je eigen leven. Er is veel gebeurd, er gebeurt veel en er gaat nog veel gebeuren. Dat ligt vast en filosoferend over wat het had kunnen zijn heeft feitelijk geen enkele zin.
Pasen en keuzes maken. Toen wij drieën in 2011 een doorslaggevende keuze maakten, moest Pasen nog komen en hadden we een duikreis naar Egypte in het vooruitzicht. De keuze was helder: emigreren naar Curaçao. Waarom? Gewoon, omdat het klikte.
Pasen is elk jaar, keuzes maken moet je ook altijd. Gedachten op een rijtje zetten ook, maar soms worstel je met gemengde gevoelens. En ook dat hoort bij je leven!
Ooit, in mijn herinnering misschien een week voor jouw sterven, zei je dat ik vast wel een keer een lieve vrouw zou ontmoeten die precies bij mij past. Je zag toen gelijk met het uitspreken van je woorden dat ik moeite had om deze gedachte aan te nemen, want het hield duidelijk in dat je mij ging verlaten. Toch wist je dat het goed zou komen… met mij.
Het heeft vrij lang geduurd, maar bijna zeven jaar na jouw sterfdag leerde ik Corine kennen en de klik was al vrijwel meteen in het begin gezet. Je kreeg gelijk, liefste uit mijn verleden. En wist je dat het heel goed gaat met jouw, uhh, onze dochters? Ik ben dagelijks onwijs trots op ze. Eline bijna 25 en Laura bijna 27.
Ik dank ons samen nog steeds dat we het aandurfden om toch (na 16 jaar samenwonen!) te kiezen voor zoiets moois als kinderen. Laura kwam op aarde en goed een jaar later (de bouw van onze eerste eigen woning vorderde) begon ik te “zeuren” over een tweede kind. En je zei JAAA. Eline kwam er aan in 1997.
Achterom kijkend voel ik me rijk. Samen met jou een gezin stichtend. Ik me altijd een trotse vader gevoeld en jij was een geweldige moeder. Kijkend naar het Nu: ik voel me nog steeds rijk. Krassen op mijn ziel, pijn in mijn hart, maar ik ervaar veel houvast in dit leven van 2022.
Vandaag, donderdag 23 september 2021 is het exact 45 jaar geleden dat ik Jeanet Visser, de moeder van Laura en Eline, leerde kennen in een populaire discotheek op het wonderschone eiland Texel.
Ik kan mij nog goed herinneren hoe mijn marinevriend en ik samen op de motor vanaf Den Helder via de veerboot naar Texel gingen en in Den Burg een hotel boekten voor slechts één nacht.
Het uitgaan tot diep in de nacht kon beginnen en weldra begaven wij ons in het hol van de liefde, de Jelleboog genaamd. De enige echte discotheek. We zagen vrij snel 2 leuke meiden aan de bar zitten en dachten…
Toen al voelde ik me bijzonder aangetrokken tot Jeanet en dat was ook nog eens wederzijds! Ik nam plaats naast haar, we praatten over van alles en jaren later vertelde ze me haar diepste gevoel: “dit wordt mijn man”.
Terugblikken kan je hart blij maken van binnen, maar ook vaak verdriet opwekken. En een mengelmoes van gevoelens gaat nu door mijn hoofd, want Jeanet is alweer 11 jaar dood. Het waren, ook op Texel, hele mooie onvergetelijke jaren.
… dat staat in schril contrast met de gevoelens op deze schijnbaar zonnige woensdag. 10 jaar geleden kon jij, Jeanet Visser, niet meer verder met de strijd tegen kanker.
Ten Years After…
Men zegt: tijd heelt alle wonden, maar niet alle wonden. Je blijft voor altijd in onze gedachten en het gemis in de afgelopen tien jaren was op sommige momenten levensgroot aanwezig.
Vroeger en nu…
Er is veel gebeurd in deze 10 jaren, maar de leegte bleef op de achtergrond. Het gemis is minder voelbaar. Het leven is goed hier, ver weg van Nederland, maar toch heel dicht bij jou.
Momenten wil je delen…
Dit vind ik het moeilijkste: iets niet meer kunnen delen, zoals een leuke beleving, samen lachen & huilen, honden uitlaten, chillen op het strand. Ach, laat ik maar ophouden…
Lieve Jeanet, ik sta vandaag weer stil en denk aan je.
Na bijna 10 jaar bloggen, dat is het schrijven van korte berichten, gaat deze onderliggende website van lauline.nl verhuizen naar een nieuwe website op een Amerikaanse provider, Bluehost genaamd. De nieuwe website is te vinden via deze link: https://jeanetvisser.space
Ik heb gekozen voor het top level domain (TLD) .space, omdat Jeanet daar ergens zou kunnen zijn volgens gelovigen. Ik weet het niet, maar ik denk nog steeds dat ze mee kijkt en ziet hoe het met mijn dochters en mijzelf (en mijn lieve vrouw) gaat ten tijde van deze corona-periode.
Jeanet & dochters. Parijs, mei 2010
Dus deze oude website gaat binnen 3 maanden echt verdwijnen en komt terug als een <aan haar eigen naam> verbonden website in .space. Alle content wordt overgezet, maar ik geef het wel een nieuw jasje. Zeg maar een modern nieuw uiterlijk.
Ook het hoofddomein lauline.nl verdwijnt van de digitale kaart. Ik heb zin om een geheel nieuwe website te bouwen en het bloggen zodoende voort te kunnen zetten ter nagedachtenis aan Jeanet Visser. En ja in deze moeilijke periode hebben we allemaal extra vrije tijd.
Vanmorgen liep ik langs de collage van foto’s uit het verleden: Jeanet als moeder, Jeanet als partner, Jeanet als mens. De verzameling foto’s is direct na binnenkomen zichtbaar en bevat allerlei mooie momenten tijdens vakantie, thuis of gewoon tussendoor. Het deed pijn om weer herinnerd te worden aan een bijzonder lieve vrouw. Ruim acht jaar geleden overleed ze aan de gevolgen van kanker, chemo, pech, verkeerde zorg, tumorcellen, verzwakt lichaam. Kanker is gewoon vreselijk, maar de herinneringen aan haar als mens, partner en moeder zijn en blijven heel mooi.
Het leven gaat ‘gewoon’ verder. Vallen en opstaan, genieten en weer doorgaan. Er is veel om bij stil te staan, er is ook veel om van te genieten. Zo kwamen mijn dochters vanmiddag enthousiast (en moe) terug van een soort honden-safari. Watamula (Google that!) bood de drie honden zo enorm veel plezier en vooral ruimte om te rennen. En dan denk en hoop ik dat Jeanet meekijkt en geniet, want dit is het leven. Ik weet heel goed dat ieders leven pech kent, verlies en tegenslag en dat je er altijd bovenop moet komen.
Ik heb het gevoel dat ik werkelijk in de ‘bovenop-komen-fase’ ben aanbeland en dat ik kan opruimen wat ik niet meer nodig heb, dat ik kan genieten van het dagelijks leven, dat ik (nog) minder wijn nodig heb om momenten te verzetten. Mijn nieuwe partner (alweer bijna twee jaar!) betekent heel veel voor mij. Ze is het antwoord op het alleen zijn. Ze is niet de vervangster, maar de next step in life! En Jeanet zou het prachtig vinden, want dit is wat ze zei: ‘je vindt vast weer een partner die bij je past. Ja, dat klopt. I love you Corine!
Stel, je hebt opgroeiende kinderen, je vrouw wordt ernstig ziek, je doet alle boodschappen, je verzorgt de kinderen, je kookt (aangepast), je verzorgt je vrouw, je doet de afwas, je brengt de kinderen naar school, tussendoor werk je wat en je praat veel met je vrouw. Maar dan slaat het noodlot toe: er zijn tumormarkers gesignaleerd in het bloed!
Ik weet nog zo goed hoe deze woorden in onze (Jeanet & Me) hersenen sneden. De levensverwachting werd op enkele maanden ingesteld. De praktijk maakte daar (gelukkig) 8 maanden van, maar toch… Het einde kwam in zicht en leegte werd voelbaar. De rol van weduwnaar kwam naar voren en met jonge kinderen werd dat zwaar.
Weduwnaar ben je volgens mijn gevoel dan ook altijd. Jonge kinderen horen hun moeder niet te verliezen en dit gegeven heeft me jarenlang beziggehouden. Andersom is het ook zo: ouders horen hun kind niet te verliezen. Gebeurt het toch, dan blijf je dit verlies je leven lang voelen en dat kan zwaar zijn.
Veranderingen in iemands leven kunnen een positieve draai geven aan de (zware) rol van weduwnaar. Een nieuwe partner bijvoorbeeld geeft een impuls aan de toekomst. Het verlies wordt als milder ervaren, vlakker en minder pijnlijker, maar het gemis blijft altijd. Of het nu herfst, Kerst of Pasen is.
… is het 8 jaar geleden dat Jeanet dit aardse leven verliet. Dat is lang geleden, zul je (kunnen) zeggen en dat is het ook, maar de leegte, het grote gemis blijft. Wat ik ook doe of onderneem, wat mijn dochters en ik ook meemaken of van genieten, we missen jou. Als moeder, als mens, als Jeanet. Je was lief. Je was bijzonder.
Het is eind september en ik kijk achterom, omdat je sterfdatum nadert. 7 oktober 2010, 2 weken na de verjaardag van Eline en een viertal dagen na mijn verjaardag. Herinneringen roepen pijn en verdriet op. Ik ervaar een leegte die tegenwoordig goed opgevuld kan worden. We wonen tenslotte op een eiland waar jij ook gek op was.
Dit eiland biedt houvast, maar tegelijkertijd triggert het naar vroeger. Heel vroeger. Zo kan ik mij nog goed herinneren hoe wij samen onze eerste tropische vakantie doorbrachten in het bijna sprookjesachtige Avila Beach Hotel. Die vakantie in 1977 was zo bijzonder en zo speciaal, dat gevoel houd ik altijd vast.
2018… we hebben ideeën en plannen, we hebben toekomst, we hebben elkaar, we hebben zin in dit tropische leven. Dochters maken het goed. Ze genieten. Het is heerlijk wonen hier. Ik zit goed in mijn vel, druk met werk en een lieve partner. Zoals jij al zei: “Ad, je vindt vast wel een vrouw die echt bij je past.” Je hebt gelijk schat.
Gistermorgen kwamen via WhatsApp appjes binnen van dochter Laura die ik vlot beantwoordde. Toen ik terugging naar de contactenlijst en op haar profielfoto klikte zag ik wat ik al lang wist: een prachtige dame die goed weet wat ze wil. Mijn ogen prikten, want ik voelde direct een leegte. Vervolgens klikte ik op de foto van mijn jongste dochter Eline. Een mooie sterke vrouw, pittig en slim. De prikkende ogen resulteerden in rollende tranen over mijn wangen, maar wat was er nu aan de hand?
Deze leegte is complex, maar telkens voelbaar. Mijn verdriet bestaat vaak uit het gegeven dat Jeanet, de moeder van mijn dochters hen niet meer ziet opgroeien tot prachtige jonge vrouwen. Hun enthousiasme voor het leven en vele dingen is geweldig en fijn om mee te maken. Maar die leegte, dat ‘er niet meer zijn’, denderde weer door mijn gevoel. Jeanet ziet niets van al dit moois, of toch wel? Vanuit een ander universum? Ik weet stiekem dat ze meekijkt en intens en met trots geniet.
Ik dank Jeanet zowat elke dag dat we het samen aandurfden om kinderen te ‘maken’ en dat deze meiden een voortzetting van haar leven inhouden. Dat gegeven houdt me ongetwijfeld overeind en geeft me kracht. Mijn tranen droogden op; ik krijg weer lucht, maar zucht… het valt niet mee.
Kerst voelt aan als een korte periode vol contrasten en tegenstellingen, maar ook mooie momenten en goede gevoelens. De sfeer triggert nu veel minder naar vroeger (toen we als gezin nog compleet waren), want de blijheid alom overheerst en geeft me een rijk gevoel. Cadeaus onder de kerstboom, smakelijke voorbereidingen in de keuken en vooral gezellig samenzijn. Met dochters en vriendin. Met twee honden en drie kerstbomen. Met wensen en vooral toekomstplannen. Met een ‘biertje’ of een goed glas (rode) wijn. Het kan allemaal. In de tropen.
(foto ‘geleend’ van Eline, gemaakt door Laura)
En dan wonend op Curaçao, wat een wederom behoorlijk slecht economisch jaar achter de rug heeft. Was dat veertig jaar geleden anders toen Jeanet en ik de meest romantische tropische vakantie beleefden in het Avila Beach Hotel? Nee, geen sprake van, want toentertijd was het hotel omringd door armoede en helaas, dat is namelijk nog steeds zo. Er verandert feitelijk niet veel in al die jaren, dus een krimpende economie zegt mij eigenlijk vrij weinig. Iedereen timmert op hun eigen manier aan de weg. Of niet. Lekker lui onder de boom een siësta houden. Het is mij om het even, maar toch zijn de donkere wolken duidelijk zichtbaar boven het eiland. 2018 wordt zeker niet makkelijker voor de burgers. Zij moeten immers de prijs betalen van een tamelijk zwakke overheid. En toch… ben ik blij dat ik hier met mijn dochters woon. Jeanet zou het geweldig vinden. Ze hield van de warmte, van de tropische sfeer (ze is 3 x op het eiland geweest) en wij samen hadden serieuze emigratieplannen… 26 jaar geleden al.
Wat de toekomst ook brengen mag voor een ieder: geloof altijd in jezelf, geloof in je eigen kracht en realiseer je dromen. Het levert naast trots, ook goede gevoelens op. Je leeft tenslotte maar één keer.
Er zijn vele quotes te vinden over ‘The Garden of Life’, maar daar wil ik het nu niet over hebben. Ik wil wel schrijven over Het Leven, wat vaak zo grillig kan verlopen, maar ook net zo vaak mooie momenten laat meemaken. Zoals je eerste kind, trouwen, een afgeronde opleiding, of je eerste eigen woning.
Ik kijk nu veel minder achterom en herbeleef dan een grillig verloop van mijn eigen leven met veel tegenslag & zwaar verlies, met gepaste triomf & mooie resultaten, met groot verdriet & veel liefde. Verdriet heeft een plek gekregen. Zo heet dat dan. De pijn is afgenomen en liefdevolle herinneringen trekken de meeste aandacht.
Zeven jaar weduwnaar; het gaat wennen. Nee, niet echt, want alle jaarlijks terugkerende gebeurtenissen roepen herinneringen op over Jeanet, de moeder van Laura & Eline. Dat proces is niet meer heftig; gewoon even een gedachte. Aan vroeger en kijkend naar mijn dochters voel ik trots. Jeanet heeft me 2x mooi nieuw leven gegeven.
Ze staan midden in het leven, maken veel mee, genieten van de goede momenten, maar dragen ook op hun eigen manier het grote verlies. Toch ben ik elke dag trots op hen en misschien zeg ik dat te weinig tegen ze. Door erover na te denken en te schrijven zie ik The Garden of Life als een tuin met hier en daar wat onkruid, maar ook met vele prachtige bloemen en planten. En bomen die tot de hemel lijken te reiken. En vogels die smeken om wat vogelzaad. En het Leven gaat verder. Dat is mooi!
Ik heb op pauze gedrukt tijdens het bekijken van de gekochte film Collateral Beaty. Dat geeft me de gelegenheid om wat gedachten en gevoelens op papier te zetten. Will Smith speelt een marketing man die zijn 6-jarige dochter verloor en lange tijd worstelt met dit onvoorstelbaar groot verlies.
Ik denk terug aan mijn eigen verlies: vandaag, 7 oktober 2017, overleed mijn vrouw zeven jaar geleden. Ik doorliep verschillende fases van rouwverwerking en deze zaterdag bemerk ik voor het eerst geen pijn en verdriet meer. De sterfdag ‘vieren’ werd zo anders ervaren.
Kwam het door de factor tijd? Of door de liefde die weer door mijn leven stroomt? Ik voel dat beide een rol spelen bij het verwerken van de dood. Tijd heelt alle wonden en liefde verzacht duidelijk de pijn. En zo is het nu eenmaal. Ik kijk achterom, maar ook steeds meer vooruit.
Gisteren hield ik thuis mijn ‘Just Sixty’ party en nu weten naaste vrienden gelijk waarom ik koos voor de vrijdag. De sterfdag van mijn vrouw wilde ik in rust doorbrengen. Dat is echt gelukt. Mijn vriendin gaf me ook vandaag houvast en vooral oprechte liefde. En wat nog mooier was: ik voel me niet langer meer schuldig.
Deze vraag kan niet beantwoord worden en wel om twee redenen:
Dit zou dan draadloos moeten zijn en dat is technisch niet haalbaar;
De vraag houdt gelijk in dat de hemel bestaat en dat is nog niet bewezen
Toch ga ik uit van het abstracte en dat Jeanet ergens hier voorbij wel beschikt over internet of een andere vorm van communicatie en dat ze dagelijks meemaakt hoe wij ons leven vervolgen zonder haar. Ja, dat zou toch een mooie insteek zijn, nog afgezien van het bestaan van de hemel zelf. Wat me feitelijk niet veel uitmaakt. Ik voel, ik geloof dat Jeanet op een bepaalde manier meekijkt en geniet of zelfs in de lach schiet. En er zijn tegelijk zoveel momenten die we zouden willen delen met haar. Ik ga er simpelweg van uit dat ze alles ziet. Vanuit een onbeschrijfelijk mooi gebied, waar alles in harmonie is met elkaar.
Laatst waren Eline en ik met de hondjes aan het wandelen in het prachtige gebied rondom Landhuis Ascension. Jeanet mocht natuurlijk meekijken en ontspannen genieten. We zagen een vrolijke Luna, een volbloed Jack Russell, heen en weer rennen door het sprookjesachtige groene veld, achtervolgd door haar maatje Gino, een ‘halfbloedje’. En dagen later bevonden wij ons in het sterk tot de verbeelding sprekende Watamula. Bovenop een kleine berg, omringd door werkelijk niemand en genietend van het weidse uitzicht. Op dat soort unieke momenten is het contact met ‘gene zijde’ intens en heel mooi. Jeanet, I miss you so much…
Vanmiddag gingen mijn dochters op ‘floatie-safari’. Voor de leken onder ons: dit is het Dolfijn FM floatie-festival, wat jaarlijks gehouden wordt binnen de veilige zone van Mambo Beach nabij Willemstad. Ik weet zeker dat Jeanet wederom geniet. Ze heeft immers Internet, Facebook, WhatsApp or Whatsoever… Anyway, mijn dochters genieten weer van waterpret, drank (?), muziek en mooi weer. En zo ook nu blijft het stil aan ‘de andere kant’, dus vul ik zelf maar in van wat ik denk wat mogelijk is. Een soort van acceptatie en ik denk dat wij drietjes het goed doen, ondanks de kleine fouten.
Circa zes jaar geleden nam de mantelzorg intensief toe, maar Jeanet zag toch kans om samen met mij en onze knappe dochters Parijs te bezoeken en we genoten zelfs van deze vijfdaagse stedentrip. Ja, ook de geleende rolstoel ging mee de Notre Dame in. Een moeizame maar ook wel indrukwekkende midweek.
Vijf maanden later overleed Jeanet aan de gevolgen van kanker, nadat we ook nog eens een zomerse week in Zeeuws-Vlaanderen hadden doorgebracht. In augustus van dat moeilijke jaar gingen we met zijn tweetjes nog even uitwaaien in Renesse. Gevoelsmatig vond daar het ‘afscheid’ plaats.
September werd heel moeilijk waarin Jeanet maar al te vaak benadrukte dat ik als vader twee mooie dochters heb met een sterk karakter. ‘Ad, zorg er goed voor. Je kunt het!’ En vier dagen na mijn verjaardag was Jeanet er niet meer. De vader/moederzorg was ineens 100%. Dat viel en valt niet altijd mee.
Vijf maanden na overlijden zaten wij drietjes op … … Curaçao en pakten het leven weer op. Deze twee schoonheden geloven samen met mij in kansen en liefde en we smeedden het grootste plan: emigratie! In April 2012 zetten we voet aan wal op tropische bodem. Curaçao als woonland was een feit.
En nu ruim vier jaar later valt te zeggen dat we het erg naar onze zin hebben hier tussen veel zon, helder zeewater en onovertroffen strandplezier. Het viel echter niet altijd mee tussen mij en mijn dochters. De oorzaken zijn divers, maar wat ook meespeelt is het grote gemis van een partner, van een maatje, van een schouder om op uit te huilen.
Het helpt me wellicht als ik wat vaker ‘omdenk’ en een groeiend conflict van twee kanten bekijk. En ook: als weduwnaar vader zijn is niet alleen een houvast, maar vooral een grote uitdaging, doorspekt met geduld en veel liefde.
Zucht, ik kan weer verder met deze nieuwe en zonnige dag — dankbaar.
(foto ‘geleend’ van Eline, gemaakt door Laura)
dankbaar.