Zo stil zonder jou…

en toch ga ik naar een concert van BLØF, samen met jou, hier op Curaçao!

Zo stil zonder jou…

Zo stil,

Hoewel ik je nog iedere dag mis,
En waar je nu ook zijn mag,
Echt het is,
Me helder,
Dat stilte nu jouw vriend geworden is.

Zelfs van dit stukje tekst uit BLØF’s nieuwe liedje Zo Stil krijg ik al tranen in mijn ogen en toch ga ik! Want ik weet dat jij zo van de muziek van BLØF hield. En zeker als het over die mooie kust ging. Het strand, de zee, de wind, de ruimte. Maar nu is het zo stil, zo stil zonder jou. Ook al zeg je niets meer; ik weet dat je meeleest.

Zo stil, zo stil zonder jou…

Vandaag is het 7 oktober 2012 en wij, Laura, Eline en Ad, willen op een andere manier stilstaan bij het verlies van Jeanet, hun moeder, mijn vrouw. Het is alweer twee jaren geleden dat ze ons na een lange oneerlijke strijd losliet. Er is sindsdien veel gebeurd. Ik brak mijn enkel, verloor onterecht mijn baan, we gingen weer op vakantie naar Curaçao en zetten na terugkeer onze woning te koop, maakten grootse plannen en gingen uiteindelijk emigreren naar dat mooie eiland in de tropen. Vele gebeurtenissen hebben duidelijk een positieve lading. Emigratie was dan ook voor ons een heel begrijpelijke stap en het heeft ons weer veel levensvreugde opgeleverd. We genieten van zon, zee & strand. We maken nieuwe vrienden en laten ons het eten goed smaken. We kochten een nieuwe woning en richtten ons nieuwe leven naar eigen smaak, maar met gedachten aan Jeanet, verder in. Daarom willen we op deze dag van herdenking ook weer gewoon leuke dingen gaan doen. Zo zou Jeanet het gewild hebben. Positief in het leven willen en blijven staan, ondanks dit grote verlies, welke in lengte der jaren aanwezig zal blijven.

We zijn goed op weg, maar er zijn altijd momenten waarop Jeanet als moeder of als partner ontzettend wordt gemist. Ze is onvervangbaar en daarom blijven wij haar in onze harten dragen. De lach van Eline doet wonderen, de zorgzame handelingen van Laura verhoogt het (gebroken) gezinsgevoel, de blaffende hond Luna laat ook horen dat ze erbij wil zijn en ik red mij prima. Steeds beter en dat is maar goed ook.

Dit was bericht tachtig alweer… (sinds 28 september 2010)

Eline stelde mij vorige week de vraag ‘Pap, wat wil je doen op 31 augustus? Gaan we uit eten?’
Bijzonder dat ze daar over nadacht en ik twijfelde geen moment. ‘Ja, dat is een goed voorstel. Le Clochard dan maar?’
‘Ja, dat is goed, maar heb je daar geld voor?’
‘Hmm, ja, echt wel!’

We gaan de verjaardag van Jeanet vieren met haar in onze gedachten en we kiezen voor een bijzondere locatie: Bistro Le Clochard aan de monding van St. Anna Bay te Willemstad, Curaçao. En dan natuurlijk weer aan de waterkant. Heerlijk vooruitzicht, maar het wekt ook sombere gevoelens op. Het is namelijk alweer de tweede verjaardag van Jeanet, zonder Jeanet. Het gemis is juist op dit soort dagen heel groot, maar ik merk het ook als ik mijn dochters zie lachen om iets leuks, of samen al wandelend hond Luna uitlaten op Grote Berg.

Op deze bijzondere vrijdag start niet alleen het Curaçao North Sea Jazz Festival, maar is ook Jeanet in onze gedachten jarig. Ze zou vandaag 54 jaar zijn geworden. Ze stierf op 7 oktober 2010 in de vroege ochtend aan de gevolgen van kanker. Wij herinneren haar als een lieve vrouw en een geweldige moeder. Met die mooie gedachten maken we iets bijzonders van deze vrijdag in een tropisch land.

Het overlijden van Jeanet zit ons nog vers in het geheugen, maar het veroorzaakte grote verdriet is hier op Curaçao wat milder geworden. Het lijkt dan op een stukje acceptatie, een beetje meer verwerking. Ondanks de gevoelsmatige vooruitgang wordt toch een soort van amputatie ervaren op momenten dat we met zijn drietjes ergens zijn. Gezellig shoppen in Willemstad, dineren aan de waterkant van Bistro Le Clochard, of lekker chillen aan het strand van Porto Mari. Het gemis van Jeanet is overal voelbaar. Jeanet is drie keer op dit eiland geweest. Met mij, met ons (2007).
We willen vooruit; we moeten vooruit. Ons eigen leven verder vervolgen. Nu in het rustige Grote Berg. Ook ons hondje Luna vervolgt haar weg. Alsof er niets aan de hand is.

Ik wil mijn gevoelens verwoorden met een gedicht uit een boek (“Omdat weggaan niet bestaat”) wat Jeanet vijf dagen voor haar sterven van haar vriendin Riet Mangnus kreeg…

Nu laat ik je los

Nu laat ik je los,
zoveel losser dan ik wil.
Ik zie je langzaam gaan,
mijn God, wat wordt het stil.
Stiller dan de nacht
die door de ramen kruipt
Killer dan de ochtenddauw
die zacht de tuin in sluipt
Leger dan een lege doos.
Donker zonder zon.
Ik heb je laten gaan
omdat ik niet anders kon.

Jeanet overleed op 7 oktober 2010, 07:15u aan de gevolgen van kanker.

Weet je nog hoe we in 1977 genoten van onze gerieflijke vakantie in het Avila Beach Hotel? En hoe de zon brandde op het verlaten strand van Barbarabeach? En veel later (1991) reden we vele kilometers rond in onze open Suzuki Saumurai (?) en kwamen zelfs op het verboden terrein Punt Kanon. Wisten wij veel. Wij reden maar wat rond en ontdekten zoveel.

En wat vermaakten we ons op het strand of aan de bar tijdens Happy Hour! En dan de natuur… Christoffelpark was ook meer dan alleen maar een uitstapje. En dan het dineren… zonder angst nam jij leguanensoep! Ik hield het bij een bescheiden zalmvoorgerecht. En zo bouwden we samen vele herinneringen op en die werden nog eens versterkt door onze gezamenlijk vakantie in 2007. Jij, dochters Laura en Eline en ik genoten toen van zon, zee en wind. Het was de heerlijkste vakantie ever!

In 2011 deden wij drietjes het nog eens dunnetjes over: nu een weekje in (weer) het Chogogo Resort. Topklasse, maar wel met pijnlijke momenten. Toch was het onze vakantie en samen met jou in onze harten en gedachten genoten we wederom van snorkel-, duik- en strandpret. En zoals je al weet (?) namen we toen de beslissing om naar Curaçao te emigreren! En nu, ruim een jaar later, zitten we alweer bijna twee maanden op dit zonnige eiland!

Morgen wordt een belangrijke stap gezet: koopakte passeert bij de notaris! We hebben namelijk een erg leuke woning gekocht op Grote Berg! We worden nu echt ongeduldig; we willen (weer) verhuizen! Het voelt soms vreemd aan om hier zonder jou te zijn, maar het is tegelijkertijd ook zo bijzonder, omdat jij overal bij ons bent. Ook voor jou is er een plekje in onze nieuwe woning!

Voor mijn dochters is deze zonnige zondag de tweede Moederdag zonder Jeanet en de eerste op het eiland Curaçao. Dat voelt vreemd aan en toch proberen we er alledrie wat van te maken, want het leven gaat verder. We beseffen ook dat Moederdag nooit meer Moederdag zal zijn. Gewoon een zondag, maar dan met hele mooie herinneringen aan een zorgzame moeder en een geweldige vrouw.
De leegte en het gemis wordt gevuld en gecompenseerd met duiken, fotografie, smaakvol eten en genieten van zon en wind.
Hoe groot en liefdevol zou het moment zijn als Jeanet deze dag ineens zou verschijnen voor ons en mee kon genieten van ons leven wat zo drastisch -in positieve zin- is veranderd?

De zon schijnt volop in maart en ik sta buiten de achtertuin te bewonderen. Ineens voel ik een hand in mijn zij. Ik herken de handdruk direct en draai me langzaam om.
‘Jeanet! Kom je zomaar even naar ons kijken?’. We raakten terstond verstrengeld in een stevige omhelzing. Toch zag Jeanet kans om tussendoor op te merken: ‘Ja, ik wil weten hoe het met jou en onze dochters gaat.’
‘Nou, het gaat goed, heel goed moet ik zeggen, ze zitten nu op school.’
Al pratend lopen we hand in hand verder door de achtertuin, de hoek om bij de garage. ‘Hé, jullie hebben het kippenhok weggedaan. Waarom?’.
‘De kippen zijn vorig jaar verkocht via marktplaats. Weet je dat Zwarte Kip al een kleintje heeft?’.
‘Oh, wat leuk! Maar verkocht? Tje, was dat jouw idee?’, vroeg Jeanet vervolgens.
‘Nee, het initiatief kwam van Eline, nadat we vorig jaar terugkwamen van vakantie op Curaçao. Ze zijn verkocht, omdat we grootse plannen hebben!’.
‘Ohh, je bedoelt toch niet… emigratie?’
‘Jaaa! Dat klopt helemaal en onze woning is onlangs verkocht! We gaan weg uit Engelen, weg uit Nederland en een volstrekt nieuw leven tegemoet.’
‘Oh Ad, wat geweldig voor jullie’, zei Jeanet met tranen in haar ogen. ‘In 1991 wilden wij samen emigreren en dat plan verwaterde, maar nu ga je samen met Laura en Eline. Ik vind dat echt heel geweldig voor jullie!’
‘Lieverd, dit is een beslissing van ons drietjes en we nemen jou mee in gedachten, in onze harten.’, vervolgde ik het emotionele gesprek.
‘Ik vind het superfijn dat je dit aan durft, ondanks ons grote verlies. Je doet het heel goed! Ik blijf je volgen. Ik ben heel trots op jou en de meiden. Ik hou van je!’
‘Ik hou ook van jou Jeanet.’ zei ik zachtjes en keek diep in haar ogen. Mist kwam ineens om mij heen. Jeanet vervaagde, alles verdween en ineens lag ik plat in het gras. De zon verwarmde mijn gezicht en mijn hart. Ik voelde me heel blij worden.

Dit was bericht 75 alweer. Jeanet overleed op 7 oktober 2010…

Vanmorgen was het ontbijt met mijn dochters weer als vanouds: gezellig kletsend over school, Blackberry, overspannen docenten, hond Luna en natuurlijk over Curaçao. Het vaderschap met deze twee meiden voelt heel goed aan en gaf me ook een ontspannen gevoel, want wat later stelde ik voor dat ik ze naar school zou brengen. Het was weliswaar fietsweer, maar opnieuw redelijk koud. ‘Maar dan moet je vanmiddag twee keer rijden, want ik ben 13:15u uit school’, zei Laura nog bezorgd. ‘Geeft niets, het is bijna weekend’.
Het was verdomd koud in de auto, maar we zaten dicht bij elkaar. Dit knusse gezin kan ongetwijfeld verder en zo voelde het ook aan. Na een korte autorit liet ik Laura & Eline uitstappen tegenover de school. Vlakbij het uitvaartcentrum van Dela; daar waar Jeanet in 2010 opgebaard lag, maar die herinnering lag ergens ver weg. Dat was goed zo. Verwerking en acceptatie. Ik reed weer weg en zag in de achteruitkijkspiegel mijn dochters oversteken. Gelijke tred, dezelfde kleur jas, even lang donkerblond haar en weer opnieuw druk kletsend. Wat een rijkdom… om vader te zijn.

In mijn zoektocht naar informatie rondom het welzijn van een weduwnaar stuitte ik op de sterk afgenomen overlevingskansen van weduwen en weduwnaars. Juist weduwnaars hebben een veel grotere kans om eerder te sterven dan weduwen in het eerste jaar na verlies van een dierbare, als het netwerk (kinderen, familie, vrienden) onvoldoende aanwezig blijkt te zijn. Geen leuk nieuws dus, maar er is voldoende hoop voor mij.
Familie… hmm, daar kan ik heel kort over zijn. Punt uit. Het netwerk Vrienden daarentegen is tamelijk klein, maar langzaam groeiende (vooral op Facebook). Dat terrein is nogal virtueel, niet zichtbaar in huis dus. Alleen als de computer aanstaat, staat ‘dit netwerk’ aan. Kan aan staan. Toch geeft het me veel houvast. Ik hecht er dan ook wel wat waarde aan.
Jeanet en ik kregen vrij laat kinderen en dat lijkt mij nu net het voordeel als het gaat om ‘het overleven’! Mijn dochters wonen knus bij mij thuis en zijn 14 en 16 jaar oud. We vormen een heel hecht één-ouder-gezin, we delen vele gevoelens, we hebben soms wel eens woorden, maar zijn toch het liefst samen. Knus op de bank voor een goede film, of gezellig kletsend bij een gezonde maaltijd. Daarom voelt de eenzaamheid op emotioneel gebied redelijk klein aan. Het is wel aanwezig; ik kan bijvoorbeeld nooit ’s avonds laat, als de meiden slapen, gezellig doorpraten met een volwassene. Of uithuilen als het een keer nodig is. Nooit een liefdevolle knuffel van een volwassene, lekker doorzakken is er niet bij, geen lange wandeling, geen ontbijt op bed met een opbeurend gesprek. Leegte, maar dan wel gecombineerd met het vader zijn voor mijn dochters. En dit laatste is mijn grote houvast.
En zo schrijvende kom ik tot de conclusie dat het met mijn emotionele eenzaamheid wel meevalt! Dankzij twee jonge meiden (en een lieve hond).

De regen valt weer hoorbaar op het platte dak van de tuinkamer, ondanks de zorgvuldige aangebrachte geluidsisolatie. Dit noemen ze winter; de winter van 2012 om precies te zijn. De wind doet ook zijn best om deze maandagavond saai te laten overkomen. Wind, regen, koude en vermoeidheid. Geestelijk moe, maar mijn verstand vertelt me dat ik verder moet wandelen, samen met onze dochters. Ik schrijf O N Z E, omdat Laura en Eline de dochters zijn van Jeanet & Ad.
Ik voel me erg alleen, maar ik ben helemaal niet alleen. Ik voel me ontzettend moe, maar ik kan rustig verder lopen. Er is dan ook niemand die werkelijk aanvoelt waar het allemaal omdraait bij het verwerken van het verlies van een dierbare. Tenzij het een kind betreft wat haar moeder heeft verloren, of een man die zijn vrouw heeft verloren.
Een winter van niks lijkt dan ook de neerslachtigheid te doen toenemen. Ik wil hiertegen vechten, maar deze strijd kost veel energie. Als dan ineens de zon weer schijnt, voelen we levensenergie stromen en het teveel delen we weer uit. Tijdens een lange boswandeling met hond Luna, of gewoon tijdens het even ‘uit eten’ bij de McDon. Laat de zon maar schijnen, een paar keer per week, dan kunnen we verder lopen in dit leven vol met verlies en liefde.

Alles heeft zijn tijd nodig, maar voor het verwerken van het verlies van een dierbare neem je heel veel tijd. Je leven lang. Zo is ongeveer mijn ervaring en ik wil niets overhaast doen. Ik ben heel bewust nog niet op zoek naar een nieuwe relatie. Er zijn weduwnaren die zich al na een half jaar (of nog eerder, tijdens een uitvaart!) in een nieuwe relatie storten. Om zo het grote verdriet te ontlopen? Ik weet het niet; het is in ieder geval niet mijn methode. Ik neem de tijd. Ze zeggen ook wel eens ’tijd heelt alle wonden’, maar deze wond is diep. Ja, zelfs het verwijderen van accounts, gekoppeld aan Jeanet Visser doet pijn. Pijn, omdat het confronterend is. Een dierbare is overleden en nu moet je ook nog digitale sporen wissen.

Vanmiddag was ik als administrator weer ingelogd om eindelijk het e-mailadres van Jeanet te kunnen verwijderen. Met één druk op de <Enter>-toets had ik Jeanet verwijderd. Voordat ik echter doordrukte, besefte ik dat ook deze stap nodig was. Een weduwnaar/weduwe neemt de tijd voor alles en voor het verwijderen van een e-mailadres nam ik 15 maanden de tijd. Weer een digitaal spoor gewist, maar de herinnering aan een lieve vrouw en geweldige moeder blijft sterk aanwezig. En zo moet het ook zijn.

Al wandelend met hond Luna nam ik opnieuw de tijd om na te denken over het veel te vroeg overlijden van Jeanet Visser, mijn vrouw en de moeder van Laura en Eline. Pas in 1995 werden we ouders, heel trotse ouders mag ik wel schrijven en het samen genieten van het ouderschap heeft slechts 15 jaren mogen duren. Dat is veel te kort en dit gegeven zal nog heel lang nadreunen in het leven van mijn dochters en dat van mijzelf. Een wrange constatering.

Door een behoorlijk onverwerkt, nogal traumatisch verlopen jeugd (geestelijke verwaarlozing, deni-grerend gedrag van mijn vader, seksueel misbruik door mijn oudere broer) had ik heel lang absoluut geen zin in het vaderschap. Ik had een slecht voorbeeld meegekregen, was erg gedemotiveerd, maar Jeanet wachtte geduldig haar toekomstige moederschap af. 1994 bracht na een tijdelijke relatiebreuk een finale ommekeer in ons gezamenlijk welzijn en we kozen eindelijk voor het prachtige ouderschap. Dit bracht ons veel geluk in de vorm van twee mooie dochters, maar familiefouten bleven hardnekkig ontkend.
In 1998 overleed mijn moeder na een langdurig ernstige ziekte en ik koos in 2004 uiteindelijk voor een breuk met mijn broer en wat later ook met mijn vader. De innerlijke rust is hierdoor wat toegenomen; het verlate ouderschap vind ik nog steeds erg jammer, maar de wetenschap dat Jeanet voortleeft in Laura en Eline houdt me goed op de been en geeft me kracht en liefde. Hierdoor kan ik de telkens opwellende boosheid te lijf gaan en twee mensen uit mijn leven straks na de emigratie voorgoed ‘wissen’.

Ineens is het vorig, vorig jaar dat Jeanet aan de gevolgen van kanker overleed en daarmee is de afstand tot haar in tijd gezien weer verder vergroot, maar toch is dit eigenlijk weer niet zo. Ze zit in onze harten.

Weer op de vroege zondagochtend (11:05u) een rondje alleen wandelend met hond Luna. Achteromkijkend, maar vooral ook vooruitkijkend in 2012 en we zitten er zo meteen weer middenin. Verkoop woning, emigratie, elders een nieuw leven. Wat gaat er allemaal nog meer gebeuren in dit jaar? Net Oud en Nieuw gevierd. Een hele fles champagne leeggedronken, dochters die blij vuurwerk afstaken en buren die eventjes gelukkig nieuwjaar kwamen wensen. Het leven gaat heel duidelijk verder. Dat moet ook wel, want het komt goed. Ik ben niet alleen; ik ben vader. En vooral een trotse vader.

Gelukkig Nieuwjaar aan alle lezers…